TLGD – Chưa bao giờ gánh nặng và trách nhiệm quản lý giáo dục lại được đặt lên vai chính quyền cấp xã một cách rõ ràng và nặng nề như lúc này. Sau Quyết định 1686 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, xã Xuân Lập (tỉnh Thanh Hóa) được “khai sinh” từ 4 xã cũ. 12 cơ sở giáo dục, từ mầm non đến THCS, đồng loạt về dưới quyền quản lý trực tiếp của bộ máy mới.
Trong bối cảnh “thử lửa” của mô hình chính quyền 2 cấp, một hành trình gỡ khó và khẳng định trách nhiệm đang diễn ra từng ngày tại vùng đất này.
Những ngày đầu tháng 10 này, năm học 2025-2026 đã đi vào guồng quay. Nhưng tại trụ sở UBND xã Xuân Lập, không khí làm việc vẫn khẩn trương. Gánh nặng quản lý một địa bàn rộng lớn hình thành từ 4 xã (Xuân Lai, Xuân Lập, Xuân Minh, Trường Xuân) là không hề nhỏ.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Văn Dũng – Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Lập – không giấu giếm: “Khối lượng công việc của chính quyền địa phương hai cấp là rất lớn”. Nhưng ông cũng nhấn mạnh ngay quan điểm “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Đặc biệt, khi Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá giáo dục vừa ban hành tháng 8/2025, áp lực đưa chủ trương vào cuộc sống càng đè nặng lên vai chính quyền cơ sở.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Đảng ủy xã Xuân Lập đã xác định “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai” và đưa đây là nhiệm vụ trọng tâm trong các nghị quyết phát triển kinh tế – xã hội.
Lời cam kết này không nằm trên giấy. Thực tế, 100% các trường học trên địa bàn đã và đang được đầu tư, nâng cấp theo hướng khang trang, hiện đại. Các phòng chức năng, khu vui chơi, nhà vệ sinh hợp chuẩn đang dần thay thế cho những hình ảnh tạm bợ trước đây.
Minh chứng rõ nhất cho sự “đồng hành” này là câu chuyện ở Trường Tiểu học Xuân Lai. Thầy Phạm Văn Tuân – Hiệu trưởng nhà trường – cho biết, ngay khi bộ máy mới đi vào hoạt động, trường đã rà soát lại toàn bộ cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn mới của Bộ GD&ĐT.
“Chúng tôi tham mưu ngay cho cấp ủy, chính quyền địa phương,” thầy Tuân nói. “Và sự đáp ứng là rất kịp thời. Xã đang đẩy nhanh tiến độ công trình nhà lớp học 10 phòng, dự kiến hoàn thành vào tháng 11 tới. Cổng trường, khuôn viên cũng đã nằm trong kế hoạch quy hoạch lại.”
Sự chủ động “tham mưu” từ nhà trường và sự “đáp ứng” kịp thời từ chính quyền – đó chính là chìa khóa cho thấy mô hình mới đang vận hành. Không chỉ là gạch vữa, các trường đang đẩy mạnh phong trào “Xây dựng trường học hạnh phúc”, chú trọng bồi dưỡng giáo viên, lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, tạo ra một môi trường mà cả thầy và trò đều cảm thấy “muốn đến trường”.
Nhưng bức tranh không chỉ toàn màu sáng. “Thử lửa” cũng là lúc những yếu kém, những di sản cũ bộc lộ rõ nhất. Mô hình 2 cấp đồng nghĩa với việc xã phải “nhìn thẳng, đối diện thật” với mọi khó khăn, không thể “đẩy” lên huyện như trước.
Chúng tôi tìm đến Trường mầm non Trường Xuân, một trong những nơi đang gặp khó khăn điển hình. Cô Trịnh Thị Kim Thoa – Hiệu trưởng nhà trường – không giấu được nỗi trăn trở: “Trường hiện vẫn còn 3 điểm trường, cách xa nhau. Cơ sở 2 và 3 diện tích quá chật chội, nhiều phòng học bị lún sụt, bê tông co ngót, thiết bị vệ sinh, điện nước hỏng hóc nhiều, đồ chơi ngoài trời thì xuống cấp.”
Đó là cái khó “tích tụ” từ nhiều năm, giờ đây chính quyền xã Xuân Lập mới phải đứng ra giải quyết dứt điểm bài toán quy hoạch, dồn điểm trường và tìm nguồn kinh phí khổng lồ để sửa chữa.
Cái khó không chỉ đến từ “di sản”, mà còn từ “thiên tai”. Cơn bão số 10 vừa qua như một cú bồi, làm lộ rõ sự mong manh của hạ tầng. Tại Trường mầm non Xuân Lập, hình ảnh sau bão thật ngổn ngang. Cô Đỗ Thị Hiền, Hiệu trưởng, vẫn chưa hết bàng hoàng: “Cả mái tôn rộng hàng chục mét bị gió tốc, bay rơi khắp sân. Nước ngập sâu đến nửa phòng học.”
Cô Hiền kể, ngay khi bão tan, toàn bộ giáo viên đã được huy động để dọn dẹp. “Nhưng mức thiệt hại quá lớn. Đến nay nhiều hạng mục vẫn chưa có ngân sách để sửa chữa. Chúng tôi tha thiết mong chính quyền địa phương sớm tạo điều kiện.”
Phòng Văn hóa – Xã hội xã Xuân Lập tổ chức Đêm hội trăng rằm đầy ý nghĩa cho các em học sinh trên địa bàn
“Lộ trình” gỡ khó
Những khó khăn của Mầm non Trường Xuân hay Mầm non Xuân Lập chính là “phép thử” lớn nhất cho năng lực điều hành của bộ máy mới. Họ đang đứng trước bài toán: nguồn lực có hạn, nhưng vấn đề cần giải quyết lại quá nhiều.
Xác định rõ điều này, ngành giáo dục Xuân Lập đã tham mưu cho chính quyền một “lộ trình” rõ ràng, trong đó trọng tâm là xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Đây được xem là “đòn bẩy” để hiện thực hóa mục tiêu đổi mới.
Tại các đơn vị như Tiểu học Xuân Lai, THCS Xuân Lập, phong trào xây dựng trường chuẩn đang diễn ra sôi nổi. Họ không làm một mình. Ngành giáo dục xã chủ động tham mưu lộ trình theo từng năm, còn chính quyền thì đẩy mạnh tuyên truyền, huy động các nguồn lực xã hội hóa.
Sự chuyển động của Xuân Lập hôm nay là minh chứng cho tinh thần “chính quyền đồng hành – nhân dân hưởng ứng – ngành giáo dục nỗ lực”. Thay vì chờ đợi, chính quyền xã đang thường xuyên gặp gỡ, lắng nghe ý kiến từ chính các hiệu trưởng, phụ huynh để kịp thời tháo gỡ.
Hành trình phát triển của Xuân Lập không chỉ hướng đến những con số thành tích, mà là chất lượng thật, giá trị thật. Mục tiêu không chỉ là học sinh giỏi, mà là xây dựng một môi trường học tập nhân văn, nơi mỗi đứa trẻ được tôn trọng. Đó chính là điều mà Đảng ủy, chính quyền và đội ngũ nhà giáo nơi đây đang ngày đêm vun đắp – một nền giáo dục mang bản sắc địa phương, hiện đại nhưng thấm đẫm tình người.
Lan Anh