Trên cơ sở kế thừa truyền thống của dân tộc, sự vận dụng sáng tạo lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của CANDVN, qua các thời kỳ, đặc biệt là bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện đất nước do Đại hội VI của Đảng ta khởi xướng đến nay, các quan điểm của Đảng ta về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân nói chung, CANDVN nói riêng luôn có sự bổ sung, phát triển. Bước vào giai đoạn tiếp theo của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, chức năng, nhiệm vụ của CANDVN cũng có những bước phát triển mới.
Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIII của Đảng xác định: “Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ…”. Ta thấy, so với Đại hội XII thì Đại hội XIII đã thay “ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng” bằng “một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại” và xác định rõ lộ trình “phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Trong bài phát biểu tại phiên thảo luận ở hội trường Đại hội XIII của Đảng ngày 27/1/2021, Đại tướng Tô Lâm – Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an cũng nhấn mạnh việc phấn đấu đến năm 2030 xây dựng lực lượng Công an nhân dân tinh nhuệ, hiện đại.
Như vậy, trong thập niên tới, mục tiêu Đảng, Nhà nước, Bộ Công an đặt ra là xây dựng CANDVN theo phương châm: “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Có thể nói, đây là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, phù hợp, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và được luật hóa trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng; là cơ sở quan trọng để Bộ Công an xác định lộ trình và các bước đi của mình. Trong quá trình đó, tất yếu sẽ phải thấy được mối quan hệ giữa các nội dung “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”, theo đó, các nội dung trên có mối quan hệ biện chứng với nhau, vừa gắn bó hữu cơ trong một chỉnh thể thống nhất, vừa tác động lẫn nhau tạo thành sức mạnh chiến đấu toàn diện của CANDVN.
Một là, xét về sự thống nhất hữu cơ giữa “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại” trong xây dựng CANDVN theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng
Bốn nội dung trên xuất phát từ đòi hỏi khách quan của thực tiễn, bảo đảm xây dựng vừa toàn diện vừa trọng điểm, không nhấn mạnh một chiều và cũng không xem nhẹ bất cứ một nội dung nào trong quá trình xây dựng CANDVN. Để bảo đảm và tạo sự chuyến biến vững chắc, toàn diện về chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của CANDVN trong điều kiện mới, phải giải quyết hài hoà, hợp lý và phối hợp chặt chẽ, đồng bộ cả bốn nội dung, có chương trình, nội dung, biện pháp tổ chức thực hiện một cách toàn diện.
Trên cơ sở xây dựng CANDVN vững mạnh về chính trị, tiếp tục chấn chỉnh tổ chức phù hợp điều kiện thực tế; ban hành đầy đủ đồng bộ các điều lệnh, điều lệ, quy chế, quy định; tăng cường trang bị vũ khí hiện đại; nâng cao chất lượng mọi mặt cho cán bộ, chiến sĩ CANDVN; nâng cao trình độ, khả năng chỉ huy, khả năng tác chiến của CANDVN, bảo đảm cho CANDVN đủ sức mạnh để hoàn thành nhiệm vụ trong mọi điều kiện. Trong quá trình xây dựng CANDVN, cần phải hiểu vị trí, vai trò của từng nội dung và mối quan hệ cụ thể của nội dung đó với các nội dung còn lại, để làm cơ sở xác định lộ trình, bước đi, sự ưu tiên hợp lý các nội dung trong quá trình xây dựng CANDVN thời kỳ mới.
Hai là, xét về sự tác động qua lại giữa “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại” trong xây dựng CANDVN theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng
Thứ nhất, tác động của xây dựng “cách mạng” tới xây dựng “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”
CANDVN cách mạng là CANDVN có niềm tin tuyệt đối vào chính đảng lãnh đạo của mình (Đảng Cộng sản Việt Nam), luôn có ý chí quyết tâm cao, kiên quyết khắc phục mọi khó khăn, không sợ hy sinh gian khổ, luôn sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi các loại tội phạm, mọi kẻ thù. Trong thời kỳ mới, trước sự tác động tích cực và tiêu cực của quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và trước sự chống phá điên cuồng trên mặt trận chính trị, tư tưởng của các thế lực thù địch (đặc biệt là âm mưu, thủ đoạn của Chiến lược “Diễn biến hòa bình” nhằm làm cho lực lượng CANDVN “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tự tha hóa chính trị, tự suy yếu và tách rời khỏi sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý của Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xa rời sự đùm bọc của Nhân dân), việc xây dựng bản chất cách mạng cho CANDVN càng trở nên quan trọng.
Xây dựng CANDVN “cách mạng” là kim chỉ nam, giữ vai trò chủ đạo, định hướng, là cơ sở nền tảng trong xây dựng CANDVN “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”. Bản thân các nội dung xây dựng “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại” cũng là quá trình thể hiện những yêu cầu cốt lõi của tính “cách mạng”, bởi lẽ: “chính quy” trước hết phải thống nhất chính trị, tư tưởng, tổ chức, biên chế; phải có tính kỷ luật cao, bản lĩnh vừng vàng, chuẩn mực về đạo đức cách mạng. “Tinh nhuệ”, “hiện đại” trước hết phải từ vai trò con người, từ sự sắc sảo, nhạy bén về chính trị kết hợp các yếu tố khác.
CANDVN có bản chất cách mạng thì mới có cơ sở thống nhất về lãnh đạo, chỉ huy, có cơ sở thống nhất về chính trị, tư tưởng, ý chí hành động, quyết tâm trong chiến đấu, có quyết tâm trong nghiên cứu tổ chức biên chế, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, thực hiện thống nhất nền nếp chế độ, tổ chức bảo đảm xây dựng chính quy; mới có quyết tâm cao trong nghiên cứu phát triển khoa học nghiệp vụ và nghệ thuật tác chiến của CANDVN, để vận dụng trong huấn luyện, diễn tập tạo nên tính tinh thông về khoa học nghiệp vụ và nghệ thuật tác chiến của CANDVN, giỏi toàn diện về kỹ thuật, chiến thuật, nghiệp vụ, nghệ thuật làm cơ sở phấn đấu “tinh binh, tinh cán”, xây dựng CANDVN theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã nắm cơ sở”; có bản chất cách mạng cao mới có quyết tâm trong nghiên cứu sản xuất, mua sắm, cải tiến vũ khí trang bị, phương tiện, tiến hành hiện đại hóa CANDVN đạt tiêu chuẩn “hiện đại”.
Thực tiễn cách mạng từ ngày thành lập đến nay cho thấy, CANDVN luôn lấy xây dựng “cách mạng” làm cơ sở để xây dựng “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”. Nhờ đó, CANDVN đã không ngừng lớn mạnh, hoàn thành nhiệm vụ chính trị vẻ vang của mình. Trong điều kiện mới, bản chất cách mạng của CANDVN cần thực hiện theo hướng: Xây dựng và tăng cường giáo dục bản chất cách mạng cho CANDVN; Thiết lập cơ chế hoạt động của các tổ chức, lực lượng theo nguyên tắc tập trung dân chủ với quy trình chặt chẽ, khoa học; Quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ CANDVN không chỉ tinh nhuệ về khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ, chiến thuật, nghệ thuật mà còn phải tinh nhuệ về chính trị, tư tưởng, tổ chức, kiên định lập trường quan điểm, chủ động nhanh, nhạy, kịp thời, hiệu quả trong xử trí các tình huống chính trị; Giải quyết tốt mối quan hệ giữa con người và vũ khí, trang bị hiện đại, trong đó, con người vẫn là yếu tố quyết định.
Thứ hai, tác động của xây dựng “chính quy” tới xây dựng “cách mạng”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”
CANDVN “chính quy” là CANDVN có tính thống nhất trong tất cả các hoạt động, trước hết là thống nhất về lãnh đạo, chỉ huy, về chính trị, tư tưởng, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và thực hiện nhiệm vụ… nên quan hệ rất chặt chẽ đến tính “cách mạng”. Xây dựng “chính quy” là quá trình xây dựng về cơ cấu tổ chức, biên chế, vũ khí trang bị, về điều lệnh, điều lệ, lễ tiết tác phong mang mặc, xưng hô, chào hỏi, báo cáo, về các nền nếp, chế độ, doanh trại, cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình thực hiện nhiệm vụ, huấn luyện, quản lý quân số, bảo đảm các sinh hoạt khác…
Nếu như xây dựng CANDVN “cách mạng” là nền tảng tạo nên sức mạnh chính trị – tinh thần, thì xây dựng “chính quy” là yếu tố quyết định việc tạo ra sức mạnh vật chất cho CANDVN. Xây dựng CANDVN “chính quy”, về bản chất là biến sức mạnh của nhân tố chính trị, tinh thần thành sức mạnh vật chất cụ thể, hiện hữu trong thực tiễn chiến đấu và cuộc sống của cán bộ, chiến sĩ CANDVN. Dưới mọi góc độ, xây dựng “chính quy” đều trực tiếp hoặc gián tiếp tác động đến xây dựng CANDVN “cách mạng”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”, bởi lẽ:
Khi CANDVN “chính quy” thì sẽ có tác động to lớn trong tăng cường bản chất “cách mạng” nhờ vào sự thống nhất giữa lãnh đạo, chỉ huy, giữa chính trị, tư tưởng, tổ chức, biên chế phù hợp, phát huy cao độ sức mạnh của mọi lực lượng, nền nếp chế độ nghiêm càng có điều kiện tuyên truyền, giáo dục tăng cường bản chất cách mạng của giai cấp công nhân cho cán bộ, chiến sĩ CANDVN. CANDVN “chính quy” làm cho quá trình tổ chức giáo dục, huấn luyện nghiêm túc, chất lượng huấn luyện, diễn tập được nâng cao, sát thực tế, điều đó làm cho CANDVN ngày càng “tinh nhuệ”. CANDVN “chính quy” đòi hỏi tổ chức, biên chế phù hợp, chất lượng huấn luyện, khả năng sẵn sàng chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ CANDVN ngày càng cao để đủ sức thực hiện các nhiệm vụ được giao, điều đó đồng nghĩa với việc thúc đẩy CANDVN ngày càng phải được “hiện đại” về vũ khí, trang bị. Bên cạnh đó, xây dựng “chính quy” gắn liền với ban hành đồng bộ các luật, điều lệnh, quy chế, quy định, cải cách hành chính trong lực lượng đã tác động đến tất cả các nội dung “cách mạng”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ trong các hoạt động của toàn lực lượng.
Thứ ba, tác động của xây dựng “tinh nhuệ” tới xây dựng “cách mạng”, “chính quy”, “hiện đại”
CANDVN “tinh nhuệ” là CANDVN có sự nhạy bén, khôn khéo, mém dẻo, bền bỉ nhưng luôn sắc sảo, kiên quyết trong các tình huống; có trình độ nghệ thuật tác chiến, kỹ thuật, chiến thuật chiến đấu, khoa học, nghiệp vụ giỏi; có tổ chức, biên chế tinh – gọn – mạnh theo hướng “bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã nắm cơ sở”, phát huy khả năng sở trường của mọi thành phần, lực lượng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm.
Quán triệt quan điểm xây dựng CANDVN “tinh nhuệ” là phải bắt đầu từ sự “tinh nhuệ” về chính trị. Cụ thể là: Xây dựng CANDVN vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; thực hiện “người trước, súng sau”; Phải xây dựng được con người “tinh nhuệ” chính trị, về trình độ lãnh đạo, chỉ huy, sử dụng thành thạo các kỹ năng tác chiến, khả năng sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu thắng lợi, thực hiện nhiệm vụ, xây dựng phương pháp tác chiến, vũ khí, trang bị phù hợp với phòng chống tội phạm công nghệ cao cũng như đối mặt với những thách thức an ninh phi truyền thống trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển như vũ bão dưới tác động của Cách mạng Công nghiệp 4.0 hiện nay.
“Tinh nhuệ” là một thuộc tính của CANDVN “cách mạng”, là yếu tố tạo nên lòng tin, sự lạc quan vào tính tất thắng của CANDVN “cách mạng” được xây dựng “chính quy”, “hiện đại”. CANDVN khi “tinh nhuệ” sẽ khai thác một cách có hiệu quả các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại bởi lẽ vũ khí, trang bị dù có hiện đại đến đâu cũng là do con người tạo ra và sử dụng.
CANDVN “tinh nhuệ” là hệ quả và là giải pháp xây dựng CANDVN “cách mạng”, “chính quy”, “hiện đại”. Để xây dựng CANDVN tinh nhuệ, cần phải có thời gian, giải quyết đồng bộ nhiều nội dung và cần có cơ sở vật chất bảo đảm, trong đó, yếu tố suy đến cùng của CANDVN “tinh nhuệ” vẫn là yếu tố con người, do đó, công tác huấn luyện toàn diện cho cán bộ, chiến sĩ vẫn là mặt chủ yếu nhất để xây dựng CANDVN “tinh nhuệ”.
Thứ tư, tác động của xây dựng “hiện đại” tới xây dựng “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”
Xây dựng CANDVN “hiện đại” là nhiệm vụ, mục tiêu của toàn Đảng, toàn dân, toàn lực lượng CANDVN; là một quá trình lâu dài, phụ thuộc vào sự phát triển kinh tế – xã hội, khoa học – công nghệ nói chung và khoa học – công nghệ an ninh nói riêng, phụ thuộc vào trình độ tổ chức lực lượng, chỉ huy, quản lý, sử dụng vũ khí, trang bị “hiện đại” của cán bộ, chiến sĩ CANDVN.
Xây dựng CANDVN “hiện đại” có quan hệ chặt chẽ, khách quan với xây dựng về “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”. CANDVN khi có các loại vũ khí, trang bị “hiện đại” sẽ tăng thêm sức mạnh vật chất để CANDVN thể hiện tính “cách mạng”. Mặt khác, chính các loại vũ khí, trang bị “hiện đại”, đòi hỏi CANDVN phải “chính quy” mới sử dụng có hiệu quả, điều đó, thúc đẩy cho việc phải xây dựng CANDVN “chính quy”. Khi CANDVN có vũ khí, trang bị “hiện đại” thì đương nhiên sẽ có điều kiện nâng cao hiệu suất chiến đấu, hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ, từ đó, tạo nên tính “tinh nhuệ” ngày càng cao.
Nếu như xây dựng CANDVN về “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ” là trực tiếp và chủ yếu do Bộ Công an chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện thì xây dựng CANDVN “hiện đại” lại phụ thuộc vào ngân sách Quốc gia, phụ thuộc sự phát triển của nền công nghiệp Quốc gia nói chung và công nghiệp an ninh nói riêng. Vì vậy, quá trình hiện đại hóa CANDVN trong thời gian qua phải “từng bước hiện đại” và thời gian tới (dự kiến năm 2030) sẽ là tiến tới “hiện đại” với lộ trình cụ thể, để vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt trong xây dựng “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ” vừa đáp ứng yêu cầu lâu dài trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Như vậy, có thể nói, CANDVN là công cụ bạo lực sắc bén, là “thanh bảo kiếm” của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giai đoạn cách mạng mới, Đại hội XIII của Đảng có chủ trương xây dựng CANDVN cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại vào năm 2030. Đây là sự nghiệp chung của toàn Đảng, toàn dân chứ không phải chỉ của riêng Bộ Công an. Trong quá trình thực hiện, cần phải chú ý đến mối quan hệ biện chứng giữa bốn trụ cột “cách mạng”, “chính quy”, “tinh nhuệ”, “hiện đại”, không xem nhẹ cũng không tuyệt đối hóa nội dung nào./.
LÊ DUY DŨNG, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
LÊ DUY TRUNG, Học viện Chính trị Công an nhân dân
Tài liệu tham khảo
- Quốc hội Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam (2018), Luật Công an nhân dân (sửa đổi), Nxb CTQG, Hà Nội.
- Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ 12, Nxb CTQG, Hà Nội.
- Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ 13, Tập 1, Nxb CTQG, Hà Nội.
- Đại tướng Tô Lâm, Quyết tâm xây dựng lực lượng công an trong sạch, vững mạnh, https://vietnamnet.vn/vn/dai-hoi-dang/dai-hoi-xiii-quyet-tam-xay-dung-luc-luong-cong-an-trong-sach-vung-manh-708823.html.