TLGD – Giữa vùng núi phía Tây Thanh Hóa, nơi sương sớm phủ mờ đỉnh Pù Luông, nơi những bản làng vừa yên bình vừa khắc nghiệt sau mùa bão, vẫn có những tiếng cười trong trẻo vang lên mỗi sáng.
Ở xã Điền Lư (mới) và Cổ Lũng, thuộc khu vực huyện Bá Thước (cũ) sau khi sáp nhập thành chính quyền hai cấp, các cô giáo mầm non vẫn lặng lẽ giữ ngọn lửa nghề, gieo yêu thương nơi núi rừng.
Không bục giảng lớn, chỉ có những người phụ nữ mặc áo hồng – suốt ngày cặm cụi với bảng con, chén cơm, giấc ngủ của trẻ. Họ mang triết lý “lấy trẻ làm trung tâm” vào từng việc nhỏ, từ cách dỗ trẻ khóc, lau tay cho trẻ đến từng trò chơi, bài hát. Ở nơi tưởng như chỉ có gian khó ấy, những cô giáo vùng cao vẫn bền bỉ vun trồng niềm tin, để hạt giống hạnh phúc nảy mầm từ mỗi nụ cười thơ ngây.
Khu vận động của các bé Trường Mầm non Cổ Lũng không có những món đồ chơi đắt tiền…
Chỉ là những chiếc lốp xe cũ, được rửa sạch, sơn màu, ghép lại bằng tất cả tình yêu và bàn tay khéo léo của các cô giáo.
Từ gian khó đến những bước đi bền vững
Sau khi địa giới hành chính được sắp xếp lại, xã Điền Lư (mới) được hợp nhất từ ba xã cũ: Điền Trung, Điền Lư và Ái Thượng. Bộ máy chính quyền hai cấp đang dần ổn định, nhưng đời sống người dân vẫn còn nhiều vất vả. Phần lớn làm nông, thu nhập phụ thuộc vào thời tiết, thiên tai vẫn là nỗi lo thường trực. Trong bối cảnh ấy, Trường Mầm non Điền Trung vẫn kiên trì duy trì hoạt động dạy học, dù cơ sở vật chất còn thiếu thốn, nhiều lớp học tạm. Năm học 2025–2026, trường được đầu tư xây khu nhà hai tầng 16 phòng học – tín hiệu đáng mừng, song vẫn đang hoàn thiện.
Còn Trường Mầm non Cổ Lũng – nằm giữa vùng lõi khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông – lại đối diện với thách thức riêng: đường núi dốc quanh co, mùa mưa lầy lội, có lớp phải học ghép ở điểm lẻ Eo Điếu. Cơ sở vật chất tuy còn khiêm tốn, nhưng không vì thế mà nơi đây vắng tiếng cười. Sáng sớm, giữa làn sương mỏng, hình ảnh những tốp trẻ nhỏ tay nắm tay nhau đến lớp, được đón bằng nụ cười của cô giáo, đã trở thành khung cảnh bình dị mà xúc động.
Ở cả hai ngôi trường, khó khăn không làm nhụt chí. Các cô – hầu hết là người địa phương, người Thái, người Mường – vẫn ngày ngày bám lớp, bám trẻ, coi trường như nhà, coi trò như con. Họ tự tay làm đồ chơi từ chai nhựa, lõi giấy; trang trí lớp học bằng hoa rừng, lá cọ; vận động phụ huynh góp sức trồng cây, sửa tường, dựng sân chơi. Tất cả đều bắt đầu từ tình thương và niềm tin rằng mỗi đứa trẻ đều xứng đáng được học trong môi trường an toàn và hạnh phúc.
Lấy trẻ làm trung tâm – gieo hạt hạnh phúc từ điều bình dị
Triết lý “lấy trẻ làm trung tâm” không phải khẩu hiệu treo trên tường, mà là cách các cô giáo vùng cao thực hành mỗi ngày. Với họ, mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng cần được thấu hiểu. Lớp học vì thế không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà là không gian của sự lắng nghe và yêu thương.
Các cô giáo Trường Mầm non Điền Trung cùng các bé trong Hội thi “Trạng Nguyên Nhí”.
Ở Điền Trung, nhà trường phát động phong trào “Mỗi cô giáo là một nhà thiết kế nhỏ”. Mỗi tháng, cô phải sáng tạo một trò chơi, một mô hình học tập tự làm từ nguyên vật liệu sẵn có. Nhờ vậy, lớp học luôn tươi mới, rực rỡ màu sắc và gần gũi với cuộc sống của trẻ. Các hoạt động trải nghiệm ngoài trời, học qua chơi, lồng ghép kỹ năng sống được tổ chức linh hoạt – giúp trẻ hứng thú, chủ động, tự tin hơn.
Tại Cổ Lũng, chương trình giáo dục được “bản địa hóa” bằng việc lồng ghép văn hóa dân tộc vào bài học. Trẻ được học điệu múa xòe, nghe bà kể chuyện cổ, tập nói tiếng Thái, cùng bố mẹ tham gia “Ngày hội tiếng Việt cho trẻ 5–6 tuổi”. Việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số không chỉ giúp các em giao tiếp tốt hơn mà còn tạo nền tảng vững vàng khi bước vào tiểu học.
Các cô giáo không chỉ dạy trẻ học mà còn dạy cách sống. Từng em được hướng dẫn tự rửa tay, tự xúc cơm, biết chào hỏi lễ phép, biết cảm ơn và xin lỗi. Mỗi lớp có “góc cảm xúc” nhỏ, nơi trẻ có thể chia sẻ điều mình thích hay điều khiến mình buồn. Cô lắng nghe, an ủi, khích lệ. Những hành động giản dị ấy nuôi dưỡng tâm hồn trong trẻo và lòng tự tin nơi các em.
An toàn và yêu thương – nền tảng của trường học hạnh phúc
Giữa vùng cao, nơi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, việc đảm bảo an toàn cho trẻ được các nhà trường coi là ưu tiên số một. Các cô nghiêm túc thực hiện quy định về trường học an toàn, phòng chống tai nạn thương tích, phối hợp với trạm y tế xã kiểm tra sức khỏe định kỳ, theo dõi biểu đồ tăng trưởng, phòng chống dịch bệnh, suy dinh dưỡng.
Bếp ăn bán trú – “trái tim” của trường mầm non – luôn được quan tâm đặc biệt. Từ khâu lựa chọn thực phẩm đến chia suất ăn, mọi công đoạn đều được kiểm tra kỹ lưỡng. Ban phụ huynh cùng tham gia giám sát, giúp các cô yên tâm nấu nướng, phụ huynh yên lòng gửi con. Trong gian bếp nhỏ, giữa khói bếp và tiếng trẻ cười, bữa cơm vùng cao vẫn thơm mùi yêu thương.
Không chỉ lo cho sức khỏe, các cô còn chăm sóc an toàn tinh thần cho trẻ. Không tiếng quát mắng, không ép buộc, lớp học là nơi chan hòa sự khích lệ và dịu dàng. Cô hiểu rằng mỗi lời nói nhẹ nhàng, mỗi ánh mắt ấm áp sẽ gieo trong trẻ hạt giống tự tin. “Ở đây, trẻ không chỉ được học mà còn được yêu,” – một cô giáo Cổ Lũng cười hiền.
Nhà trường cũng chú trọng chăm sóc cảm xúc của chính đội ngũ. Sau giờ dạy, các cô được cùng nhau chia sẻ khó khăn, tổ chức sinh hoạt chuyên đề, học kỹ năng ứng xử sư phạm, phòng chống bạo lực học đường. Sự quan tâm ấy giúp họ vững vàng hơn, lan tỏa năng lượng tích cực đến học trò.
Đội ngũ giáo viên mầm non ở vùng cao Thanh Hóa 100% là nữ. Họ vừa chăm con, vừa chăm học trò, vừa làm nương, vừa làm cô giáo. Nhiều cô sáng đi từ tinh mơ, vượt hơn chục cây số đường núi; tối muộn mới về đến nhà. Thế nhưng, trong ánh mắt họ vẫn luôn sáng lên niềm vui. “Chỉ cần thấy các con khỏe mạnh, ngoan ngoãn là mọi mệt mỏi tan hết,” một cô giáo Điền Trung nói.
Sau sáp nhập địa giới hành chính, khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, công tác quản lý giáo dục cũng thay đổi theo hướng tự chủ, linh hoạt hơn. Ban giám hiệu các trường phát huy tinh thần dân chủ, khuyến khích giáo viên đóng góp ý kiến xây dựng kế hoạch dạy học, chia sẻ sáng kiến kinh nghiệm. Những buổi sinh hoạt chuyên môn giờ không còn là báo cáo khô khan, mà là nơi các cô trao đổi, học hỏi lẫn nhau, cùng tìm cách làm hay cho học trò.
Nhờ sự đoàn kết ấy, các trường duy trì tỷ lệ huy động trẻ ra lớp đạt 100%, chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng ngày càng ổn định. Công tác phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi được giữ vững, hướng tới phổ cập cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi trong giai đoạn tới.
Giữa vùng núi yên ả sau mùa mưa, tiếng hát trẻ thơ từ những lớp học mầm non Điền Trung, Cổ Lũng vang lên trong trẻo như tiếng suối. Ở đó, “lấy trẻ làm trung tâm” không chỉ là mục tiêu, mà là lời hứa với nghề – lời hứa giản dị nhưng đầy trách nhiệm của những cô giáo vùng cao Thanh Hóa (huyện Bá Thước cũ).
Trong hành trình đổi mới giáo dục, triết lý ấy càng trở nên có ý nghĩa. Bởi chỉ khi trẻ được yêu thương, được tôn trọng và hạnh phúc, xã hội mới có thể phát triển bền vững. Và cũng chỉ khi cô giáo hạnh phúc, ngọn lửa nghề mới cháy sáng giữa núi rừng.
Những cô giáo mầm non nơi đây – dù không tên tuổi lớn lao – vẫn mỗi ngày gieo yêu thương bằng đôi bàn tay nhỏ bé. Họ dạy trẻ hát, dạy trẻ mỉm cười, dạy trẻ biết nói “con yêu cô” bằng cả tấm lòng. Từng bước chân của họ, trên con đường dốc quanh co lên trường, là từng nhịp yêu thương gửi lại cho đời.
Bởi hạnh phúc đâu chỉ nằm ở chốn đủ đầy, mà đôi khi, lại lặng lẽ nở hoa từ những lớp học nhỏ giữa lưng chừng mây – nơi những người phụ nữ vùng cao vẫn bền bỉ dạy trẻ nên người bằng cả trái tim.
Lan Anh